Co to jest?
Od czego zacząć, bo temat choć prosty jest potężnym zbiorem wiedzy. Dopamina to neuroprzekaźnik, który wydziela się w momencie odczuwania przez nas przyjemności. Zazwyczaj poziomy dopaminy w organizmie potrafią sterować naszym zachowaniem, ponieważ zasób dopaminy potrafi się wyczerpać i doprowadzić do braku motywacji.
Załóżmy, że to kubeł wody, który możemy pożytkować w ciągu dnia. Każda czynność, która zużywa jego zasoby dostarcza nam chwilowego kopa przyjemności i byłoby to naturalne i wręcz wymagane gdyby nie fakt, że żyjemy w czasach przebodźcowania i takich czynności mamy nadmiar.
Zużycie dopaminy (bez jej regeneracji) prowadzi przede wszystkim do zachowań granicznych, żeby dostarczyć jakąś porcję dopaminy staramy się czynności przesuwać w stronę extremum. W pewnym momencie znajdujemy się w pozycji, gdzie żadne dostarczane bodźce nie potrafią wygenerować w nas dopaminy. Takie bezsensowne pchanie się w depresję.
Oczywiście taki stan da się przeczekać, czując się fatalnie. Jednak osoby zapętlone dalej będą się starały dostarczyć sobie przyjemności.
Jak się zużywa dopaminę?
Poprawna forma zużywania dopaminy ma odwrotną formę. Najpierw doświadczamy tego bólu, który jest nam wymagany do osiągnięcia przyjemności i wyrzutu dopaminy. Kiedyś taka forma funkcjonowania dla człowieka była poprawna. Najpierw polował, a później mógł się posilić. Zabiegał o względy kobiety, a później mógł spożytkować napięcie.
Dzisiaj niestety wszystko zostało odwrócone do góry nogami. Napięcie seksualne można rozładować przy pomocy porno, głód przy pomocy fast-fooda, nudę przy pomocy smartfona, na który aż roi się od niedobrych dla nas pożeraczy dopaminy.
Zużywanie dopaminy w niepoprawnej formie, nie jako nagrody czyli przyspieszonej gratyfikacji (wymienione wyżej przykłady) jest dla człowieka nienaturalne. Dopamina miała nam służyć jako środek do motywacji, żebyśmy osiągali cele potrzebne przetrwaniu gatunku. Dlatego człowiek dotarł do tak rozwiniętej formy cywilizacji.
Uzależnienie dopaminowe
Kolejnym krokiem przyspieszonej gratyfikacji jest uzależnienie prowadzące do kompulsywnych zachowań, gry losowe, seks, social media, czytanie newsów i inne zachowania których byśmy się nie spodziewali np. picie kawy, pizza, kebab. Łatwość dostępu tych rzeczy powoduje, że ludzie się od nich uzależnią i pomimo poczucia bezsensu dalej w to brną.
Przykłady uzależnień
Papierosy, e-papierosy, alkohol, narkotyki, przetworzona żywność, technologia np tiktok, instagram, fb, porno i wiele wiele innych.
Wszystko co doprowadza do nienaturalnego stanu przyspieszonej gratyfikacji i wyrzutu dopaminy może prowadzić do uzależnień i stanów zdołowania.
Psycholog Philip Rieff stwierdził, że człowiek religijny urodził się by zostać zbawionym, a człowiek psychologiczny, by się zadowolić. Obecnie mamy do czynienia z człowiekiem psychologicznym i cała filozofia New Age polega na tym, że jeśli coś daje Ci dobre uczucia, rób to, a jeśli złe, to nie rób.
Dzisiejszy świat
Odwrócony do góry dnem świat dopaminowy, w którym stosujemy leki przeciwbólowe na wszystko, stosujemy znieczulenia, gorączkę, antydepresanty, bierzemy leki na wszystko. Stworzyliśmy otoczkę, że cierpienie, które jest zdrowe dla człowieka trzeba zniwelować, żeby żyło się nam lepiej.
Nawet dzieci chowamy pod parasolem delikatności, że są niesamowicie wrażliwe i doznają wszędzie krzywdy. Likwidujemy im obowiązki, żeby nie doznały stresu czy cierpienia. Zamykamy w bańce przed światem, a dodatkowo ulegamy ich zachciankom.
Media w niczym oczywiście nie pomagają. Tworzą nierealny świat przekazując rzeczy kompletnie nieistotne jako ważne fakty i karmiąc ludzi rozproszeniem.
Ciekawe pomysły na dopaminę
Zastanawialiście się kiedyś dlaczego człowiek potrafi się nudzić? Otóż nuda jest formą bólu, który powinniśmy dostarczać sobie raz na jakiś czas. Gdy się nudzimy zaczynamy myśleć, konfrontujemy się z własnym umysłem i ważnymi tematami jakie nas dotyczą. Dzięki nudzie potrafimy posmakować koncepcji człowieka myślącego i żyć od wewnątrz na zewnątrz.
Równowaga
Pierwotne komórki funkcyjne mózgu to neurony, komunikują się przez synapsy, za pomocą sygnałów elektrycznych i neurotransmiterów. Neurotransmitery są jak piłeczka bejsbolowa – jeden neuron rzuca do drugiego i wtedy neurotransmiter skraca dystans między neuronami. To tacy chemiczni listonosze, którzy regulują sygnały elektryczne w mózgu.
Dopamina jest takim neurostransmiterem. Pełni znaczącą rolę w motywacji do zdobycia nagrody, dużo bardziej niż z samą przyjemnością doświadczania tej nagrody.
Proces autoregulacji
Zawsze po nadmiernym wzroście dopaminy nasz organizm próbuje przywrócić balans i obarczyć nas bólem adekwatnym do odczutej przyjemności. Oczywiście nie jest to żadna kara, po prostu reakcja o przeciwległym wektorze siły.
Dodatkowo powtarzalne wzrosty dopaminy na dany czynnik powodują tolerancję tzw neuroadaptację. Siła wytwarzania przyjemności spada, natomiast reakcja w stronę bólu będzie coraz mocniejsza i przedłużona. Trwałe powodowanie takiej sytuacji prowadzi do poważnego deficytu, neurony stają się nieczułe i nie potrafimy odczuwać przyjemności nawet z prostych czynności jak spacer - wszystko traci sens.
Jak zdrowo wytwarzać dopaminę
Jest wiele sposobów i każdy powinien szukać swojego, ale podam parę przykładów ze swojego życia.
Morsowanie, zimne kąpiele w wannie z lodem, albo lodowate prysznice.
Poza zdrowymi aspektami tego typu czynności mamy tu do czynienia z wystrzałem zdrowej dopaminy, która potrafi utrzymywać się w organizmie nawet do 6h. Niesamowicie dobry sposób na poranny wystrzał motywacji i chęci do działania.
Nauka, czytanie książek.
Zdobywanie wiedzy potrafi wytworzyć w nas dopaminę na zdrowym poziomie dzięki czemu potrafimy sensownie odbudowywać poziomy dopaminy.
Sauna
Potrafi naturalnie zwiększyć poziom dopaminy, o ile nie siedzimy w saunie o lekkim natężeniu i wilgotności popijając alkohol. 🙂
Sport
Każdy sport który wymaga od nas mniejszego czy większego bólu, zmęczenia, zakwasów i całego tego pięknego schematu podnoszenia formy prowadzi do zwiększenia dopaminy.
Pozdrówka - w razie pytań do tematu będę odpowiadał w miarę posiadanej wiedzy w temacie.
